Czy obawiasz się, że chwaląc dziecko za wysiłek zamiast wyniki, zmniejszysz jego możliwości rozwojowe? Czy boisz się, że będzie wtedy odnosiło mniejsze sukcesy niż dzieci chwalone za wybitne osiągnięcia oraz talenty? Jeśli poprzednim wpisem nie przekonaliśmy Cię do tego, że będzie odwrotnie, zapraszamy do zapoznania się ze statystykami w artykule Marka Hoffmana. Autor, który z wykształcenia jest psychologiem, nauczycielem i terapeutą, tłumaczy różnicę między chwaleniem statycznym i rozwojowym oraz podaje świetne przykłady pochwał, które wspierają rozwój. Za zgodę na zamieszczenie tekstu serdecznie dziękujemy panu Markowi i Akademii Nauki.
"Pochwały, które wzmacniają poczucie własnej wartości dziecka
Zmieniając sposób chwalenia, możemy wzmocnić poczucie własnej wartości i budować zdrową wiarę w siebie u swoich dzieci. Profesor Dweck badając dzieci w różnym wieku (zarówno przedszkolaki, jak i dzieci chodzące już do szkoły), dawała im zadania trochę za trudne na ich wiek. Zaobserwowała dwie reakcje. Jedne dzieci szybko zniechęcały się, marudziły, a nawet złościły. Były jednak i takie, którym próby rozwiązania za trudnych zadań sprawiało frajdę, a bardziej skomplikowane zagadnienia wydawały się ciekawe i rozwiązywanie ich było źródłem satysfakcji.
Chwalenie statyczne
Dzieci te miały różne nastawienie do wyzwań i porażek, a kluczowym w kształtowaniu tego nastawienia okazał się… sposób chwalenia. Jeżeli dziecko przynosi piątkę ze sprawdzianu i słyszy: „jesteś taki inteligentny”, oznacza to, że wiąże swój sukces z wrodzonymi (trwałymi) cechami intelektu.
Tego typu chwalenie może prowadzić do tzw. nastawienia statycznego, dlatego też nazywamy je chwaleniem statycznym. Dzieci o tym nastawieniu (jestem inteligentna/y) zazwyczaj wybierają łatwiejsze zadania, które można rozwiązać szybko i bezbłędnie, pokazując tym samym swoją domniemaną wrodzoną inteligencję. Dla osób chwalonych za talenty każda porażka staje się bolesnym doświadczeniem, gdyż w ich mniemaniu świadczy o tym, że… utraciły swój talent.
Jak doceniać dzieci?
Właśnie dlatego psychologowie zalecają chwalenie w duchu nastawienia rozwojowego, czyli docenianie włożonego w pracę wysiłku i zaangażowania, np.: „widzę, że się napracowałeś”. Badania Carol Dweck pokazują, że 90% dzieci chwalonych za wysiłek wybiera potem trudniejsze testy, przy których wiedzą, że mogą się dużo nauczyć i przy kolejnych próbach poprawiają swoje wyniki. Dzieci z nastawieniem rozwojowym są bardziej zmotywowane, bo stale przekonywane są o tym, że mogą kontrolować swoje zdolności i umiejętności oraz wiedzą, że zawsze przecież mogę bardziej się postarać/zaangażować.
Pochwały rozwojowe
Dzieci regularnie chwalone za wysiłek w testach rozwiązują o 30–40% więcej łamigłówek matematycznych niż dzieci chwalone za inteligencję.
Przykłady pochwał rozwojowych:
- widzę, że się napracowałeś/bardzo starałeś;
- jesteś bardzo pracowity/a;
- lubię, kiedy jesteś tak zaangażowany/a;
- podoba mi się twoja staranność i uważność;
- podziwiam twój zapał/zaangażowanie, wytrwałość;
- cieszę się, że sprawia ci to tyle radości/frajdy;
- widzę postępy/coraz lepiej ci to wychodzi;
- mnie się podoba;
- cieszę się, że potrafisz się zaangażować/że masz w sobie tyle pasji;
- cieszę się z twoich postępów;
- porażka nie istnieje, jest nauka.
Życzymy miłego dnia, pełnego pochwał rozwojowych!”
Dziękujemy! 🙂 A wszystkie czytelniczki i czytelników zapraszamy do zapoznania się z książką dla przedszkolaków pt. “Wielkie małe zwierzę”, która pomaga dzieciom i rodzicom zauważać i doceniać wysiłek.